Amerika’nin Guneyi, Turkiye’nin Dogusu, Elazig’in Kadinlari

Kutsal topraklardayim, Elaziz’deyim! Christmas tatili dolayisiyla geldim. Geldigimden beri evden disari cikmadigim halde yazi mazi yazamiyorum. Turkce yazmak zaten cok zaman aliyor. Bir de Elazig’da konsantrasyonu saglamak imkansiz. Her gun bir hareket, her gun bir atraksiyon var. Sikayetci degilim tabii ki… Ama oyle oturup yazi yazmaya odaklanmak mumkun degil… Dolayisiyla, bu tatilde blogumu biraz ihmal edecegim gibi gorunuyor.

Yalniz ilk bir kac gunumu Istanbul’da gecirdikten sonra Elazig’a gelince anladim ki, her seyin ozu burada… Zaten disari cikinca reklam panolarindan da anlasiliyor. Oz Salca, Oz Kebap, Oz Diyarbakirlilar, vs…

Bizim Amerika’da tek bir oz var, o da Dr. Oz…

Oz derken ciddiyim aslinda… Yiyeceklerin lezzeti ve bollugu baska hic bir yerde yok bi kere. Restaurant’a gidiyorsun, onune bir “complimentary appetizer” takimi geliyor, Istanbul’da boylesi yok. Misafir geldiginde bir posta cay-pasta ikrami var. O bitiyor, cerezler basliyor. O bitiyor, meyve servisi basliyor. Non-stop bir seyler yiyoruz. Amerika’da bir kucuk parca kaldigi icin ozel gunlere sakladigim ev yapimi orcik, burada her aksam kisi basina en az iki parca dusuyor. Her seyin tadi bambaska… Yurdum insani bambaska… Bes dakikada bir kapimiz, iki dakikada bir birinin telefonu caliyor. Her gun bir davet… Bir misafir hali… Keyfime diyecek yok yani…

Yemekten once gelen appetizer’lar…

Bir kac gun once de Amerika’dan erkek kardesim ve ailesi geldi. Havaalanina karsilamaya 4 araba gittik. Aileler, kardesimin arkadaslari, vs… Amerika’da bitisik komsularini bile iki ayda bir goren bi insan icin biraz kultur soku bunlar… Ama gayet memnunum.

Gecenlerde dusunuyordum… Bizim Turkiye’nin dogusu ile batisi, Amerika’nin guneyi ile kuzeyine cok benziyor.

Amerika’nin guneyinde de aile ve komsuluk iliskileri kuzeye gore daha samimi… Gencler kendilerinden buyuk olanlara “Sir” ya da “Ma’am” diye hitap ediyor. Insanlar daha muhafazakar… Bazen daha saf… Sehirler, kuzeyin bir cok sehrine nazaran cok daha guvenli… Her yerde adim basi kilise var. Herkes her Pazar kiliseye gidiyor. Cocugunu okula gondermeyen aileler bile var. “Homeschool” dedikleri “evde okutma” oldukca yaygin. Insanlar country music dinleyip, guney sivesi ile konusuyor.

Kuzeyde ise guney aksani ile dalga gecenler var. Sizden buyuk bir bayana “Ma’am” dediginizde guluyorlar. Kiliseye giden insan sayisi daha az… Insanlar daha liberal. Herkes guneydeki kadar birbirine guvenmiyor. Aileler guneyde oldugu kadar biraraya gelmiyor. Kuzeyde, Amerika’nin guneyinin egzotik bambaska bir alem oldugunu dusunenler bile var.

Turkiye’de de batida yasayan insanlarin cogu, Turkiye’nin dogusunu bambaska bir alem saniyor. E, biraz oyle aslinda… Turkiye’nin dogusu da batiya nazaran, bir bakima Amerika’nin guneyi gibi…

Iste bu yuzden, yillarca Izmir’de yasadiktan sonra, Amerika’ya gidince, soyle agiz tadiyla bir kultur soku yasamak mumkun olmamisti, Alabama’da… Izmir’deki gibi her kose basinda opusen insanlar bile gormeyince, “yanlislikla memlekete mi geldik, ne?” diye dusundum hatta… Ben kendimi “Evimiz Hollywood’da”, “Mel Rose” hatta “Yalan Ruzgari” tarzi bir seylere bile hazirlamisken, Alabama bildiginiz “Kucuk Ev” cikti, i.e. “The Little House on The Praire”…

Abarttigima bakmayin. Tabii ki bizim dogumuza kiyasla, Amerika’nin Hakkari’si bile; sehir sistemi, duzen, hava temizligi, yollar, kopruler, imkanlar acisindan hala bizden en az bir 40 sene ileride…  Ayrica, Sweet Home Alabama’da bile Elazig’daki samimiyeti bulamayabilirsiniz. Ama ufak benzerlikler gorunce kaninizin isinmasi kolay oluyor.

Mesela Alabama’da bir dukkana girdiginizde, sizi hic tanimasalar bile, “how are you, sweetheart?” diyorlar. Elazig’da da samimiyet “gozunun yagini yiyeyim abla” ya kadar cikiyor. Guneyde herkes “sir, ma’am”… Bizim doguda da “abi, dayi, amca, teyze”… Guneyde bir sey isteyince “help yourself, sweety” diyorlar. Bizim Elazig’da da “itin olur, abla”… Alabama’da insanlar birbirine karsi daha saygili… Doguda da hala otobuse bindiginizde erkekler kalkip bayanlara yer veriyor.

Izmir’de calistigim yillarda bir depo sorumlumuz Hakki Amca vardi. Bir gun otobuste yasli bir bayana yer vermis. Kadin, otobuste yer verilmesine cok aliskin degilmis ki; Hakki Amca’ya “beyefendi, siz tasralisiniz heralde” demis. Hakki Amcam cevap vermis: “Yoh, ben Erzincanliyim” diye… Adamcagiz: “ne bileyim” diyor, “ben sandim ki tasra da bir vilayettir.”

Iste Turkiye’nin dogusu boyle alem adamlarla dolu…

Ama ben asil su memleketin kadinlarinin hastasiyim.

Gulse Birsel, Turkiye’de bayan mizahci yok diye sikayet ediyordu. Doguya gelmemis belli ki… Burada herkes dogustan komedyen… Yoldan kimi cevirsen sana stand up yapabilitesi var. Duydugum muhabbetlerden birini aktariyorum.
Adam: “Hanim, sana da silikon taktiralim mi?”
Kadin: “Senin beynine silikon taktiralim bence.”

Gecenlerde televizyonda bir programa takildi gozum. Bizim Dr. Oz’daki gibi bir doktor tavsiyelerde bulunuyor. Doktor gayet ciddi tavsiyeler veriyor ama program “doktooor civaniiim, doktor doktor civaniim” diye bir sarkiyla acilinca, ciddiye alamiyor insan… Canli yayini arayan teyzelerin muhabbetleri de basli basina komedi… Teyzenin biri aramis… Canli yayinda konusacak ozguven de sonsuz: “Gemuglerim cok agriyor” diye bir anlatisi var. Al sana stand up’ci olacak kadin…

Hayatimda gordugum en kendine guvenli kadinlar da bizim Elazig’in teyzeleri… Hele koylerde, en cok calisan, eve ekmek getiren bile onlar oldugu icin ozguven daha bir gelismis. Buranin kadinlari erkeklerinden daha “erkek”…

Normal bir kadin kocasini “esim” ya da “kocam” diye tanitir ya… Bizim Elazig’li teyzeler “bizim herif” diyor.

Annemlerin yasli bir komsusu var, yasli esiyle yasiyor. Esi yaprak sarmasi gibi eziyetli bir yemek istemis. Teyzem “hic ugrasamam” demis. Amcanin da cani cok istiyor ki; yemin ettirmis, “yapmazsan olumu gor” diye… Teyzem, anneme bunlari anlatiyor. Amcanin “olumu gor” demesine gulmus. “Artik kendini ne gozle goruyorsa” diyor. “Olusunu gorsem n’olacak!”

Dun Elazig’li bir ninenin cok manidar bir sozunu daha duydum. Teyzeme sormuslar: “Ask nedir?” diye… Demis ki: “Oglum, siz bos gonusmayi ne gadar sevisiz!”

Iste bugune kadar duydugum en realist cevap, aska dair… Sozun bittigi an budur.

Tum Elazig’li teyzelerime sevgilerimle…

Turkish T

Add a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *